„Krakowska prowokacja”? O „Dziadach” Adama Mickiewicza w reżyserii Bohdana Korzeniewskiego
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
This essay is an analysis and interpretation of Bohdan Korzeniewski’s June 1963 staging of Forefathers’ Eve in the Juliusz Słowacki Theatre in Krakow. Korzeniewski’s spectacle, named by Maria Czanerle ‘the most shocking thing ever done to Forefathers’ Eve’, with awe- -inspiring stage design by Tadeusz Brzozowski and Krzysztof Penderecki’s avant-garde music, did not earn a lasting place in the history of theatre. It received rather lukewarm reviews and did not gain the favour of actors, either. Despite being received enthusiastically by such distinguished critics as Marta Fik and Stanisław Marczak-Oborski, Korzeniewski’s Forefathers’ Eve has largely been forgotten. This essay is an attempt at reconstructing the performance based on the remaining theatrical copies, reviews and memories of those who collaborated on the production. The essay’s author poses the question about what part of Korzeniowski’s failure was due to the historical context and the impossibility to realize this concept in another reality an on another stage. As, indeed, Korzeniewski created his interpretation in 1953 and it was part of a secret ministry competition for the first postwar staging of Forefathers’ Eve. Analyzing the implicit signs present in the director’s concept, which refer to the reality of the war, occupation and Stalinist period, the author also asks how Polish romantic drama staging history would have unfolded if it was Korzeniewski and not Aleksander Bardini who staged Forefathers’ Eve in 1955 in the Polish Theatre in Warsaw.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
POLITYKA PRAW AUTORSKICH
Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej, zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.
POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji niewyłącznej CreativeCommons (CC BY-NC-ND 4.0). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).
Bibliografia
Autor a inscenizator, rozmowa T. Kantora, B. Korzeniewskiego, K. Puzyny i A. Tarna, „Dialog” 1957, nr 11.
Bober J., Kłopoty z „Dziadami”, „Gazeta Krakowska” 1963, nr 147.
Czanerle M., Krakowska prowokacja, czyli „Dziady” Korzeniewskiego, „Teatr” 1963, nr 14.
Dąbrowski B., Na deskach świat oznaczających. 3: Erynie zrzucają maski, Kraków 1981.
Eustachiewicz L., „Dziady po raz trzeci”, „Kierunki” 1963, nr 33.
Fik M., Trzydzieści pięć sezonów. Teatry dramatyczne w Polsce w latach 1944–1979, Warszawa 1981.
Greń Z., „Ja, proch, będę z Panem gadał”. Nowe „Dziady” krakowskie, „Życie Literackie” 1963, nr 25.
Grodzicki A., „Dziady” krakowskie, „Życie Warszawy” 1963, nr 158.
Jaszcz [Szczepański J.A.], Reżyser zgrzeszył pychą, „Trybuna Ludu” 1963, nr 190.
Kalemba-Kasprzak E., Teatr w gazecie. Społeczne role recenzji teatralnej. Przełom październikowy 1955–1957, Wrocław 1991.
Kelera J., Od „Kartoteki” do „Pułapki”, [w:] T. Różewicz, Teatr, Kraków 1988, cz. 1.
Korzeniewski B., W obronie aniołów, „Pamiętnik Teatralny” 1956, z. 1.
Kosiński R., Listy z linii A–B, „Dziennik Polski” 1963, nr 135. Krakowska J., PRL. Przedstawienia, Warszawa 2016.
Kudliński T., Tydzień teatralny, „Dziennik Polski” 1963, nr 141.
Makaruk M., Krasiński nowocześniejszy od Sartre’a? O pierwszej powojennej inscenizacji „Nie-Boskiej komedii” w reż. Bohdana Korzeniewskiego z roku 1959 na tle dziejów scenicznych dramatu, [w:] Zygmunt Krasiński. Życie czy literatura?, red. A. Markuszewska, Toruń 2019.
Mamoń B., Wielkie narodowe zaduszki, „Tygodnik Powszechny” 1963, nr 25.
Marczak-Oborski S., Teatr polski w latach 1918–1965. Teatry dramatyczne, Warszawa 1985.
Mórawski K., Przewodnik historyczny po cmentarzach warszawskich, Warszawa 1989.
Napiontkowa M., Powojenne „czytanie” romantyków w teatrze: od „Grunwaldu” Kotlarczyka do „Nie-Boskiej komedii” Swinarskiego. Uwagi nie do końca uporządkowane, [w:] Tradycja romantyczna w teatrze polskim, red. D. Kosiński, Kraków 2007.
Napiontkowa M., Trzy dyskusje zaraz po wojnie, „Dialog” 1983, nr 6.
Napiontkowa M., Raszewska M., Bohdan Korzeniewski. Kronika życia i działalności (1905– 1992), „Pamiętnik Teatralny” 1994, z. 1–2.
Pronaszko A., Narada w Belwederze, „Dialog” 1981, nr 6.
Prussak M., Wielka przepaść, „Teatr” 2006, nr 7–8.
Przyboś J., Około „Dziadów”, [w:] tegoż, Czytając Mickiewicza, Warszawa 1998.
Sława i infamia, z B. Korzeniewskim rozmawia M. Szejnert, Kraków 1988, s. 129–130.
Startsava Y., Poza paradygmatem. Tropy romantyczne w polskim kinie początku lat 60. XX wieku, Warszawa 2016, archiwum prac dyplomowych Uniwersytetu Warszawskiego.
Szymanis E., Adam Mickiewicz – kreacja autolegendy, Wrocław 1992.
Terlecki T., Korespondencja teatralna 1955–1991, wybór i oprac. M. Kuraś, Warszawa 2016.
Timoszewicz J., Dziady w inscenizacji Leona Schillera. Partytura i jej wykonanie, Warszawa 1970.
Walczewski M., Mnogie muszą być ćwiczenia, „Pamiętnik Teatralny” 1994, z. 1–2.
Wojtczak M., Teatr na scenie polityki 1944–1969, Warszawa 2016.
Wosiek M., Historia tekstu scenicznego „Dziadów”, [w:] Pięć studiów z dziejów scenicznych dramatów Mickiewicza, red. T. Sivert, Wrocław 1968.
Zabierowski S., Joseph Conrad i „izmy”, [w:] tegoż, W kręgu Conrada, Katowice 2008.
Zabierowski S., „Lord Jim” Conrada w Polsce, [w:] tegoż, W kręgu Conrada, Katowice 2008.
Zbijewska K., „Dziady” po raz trzeci, „Dziennik Polski” 1963, nr 132.