„Krakowska prowokacja”? O „Dziadach” Adama Mickiewicza w reżyserii Bohdana Korzeniewskiego
Artikel-Sidebar
Hauptsächlicher Artikelinhalt
Abstract
This essay is an analysis and interpretation of Bohdan Korzeniewski’s June 1963 staging of Forefathers’ Eve in the Juliusz Słowacki Theatre in Krakow. Korzeniewski’s spectacle, named by Maria Czanerle ‘the most shocking thing ever done to Forefathers’ Eve’, with awe- -inspiring stage design by Tadeusz Brzozowski and Krzysztof Penderecki’s avant-garde music, did not earn a lasting place in the history of theatre. It received rather lukewarm reviews and did not gain the favour of actors, either. Despite being received enthusiastically by such distinguished critics as Marta Fik and Stanisław Marczak-Oborski, Korzeniewski’s Forefathers’ Eve has largely been forgotten. This essay is an attempt at reconstructing the performance based on the remaining theatrical copies, reviews and memories of those who collaborated on the production. The essay’s author poses the question about what part of Korzeniowski’s failure was due to the historical context and the impossibility to realize this concept in another reality an on another stage. As, indeed, Korzeniewski created his interpretation in 1953 and it was part of a secret ministry competition for the first postwar staging of Forefathers’ Eve. Analyzing the implicit signs present in the director’s concept, which refer to the reality of the war, occupation and Stalinist period, the author also asks how Polish romantic drama staging history would have unfolded if it was Korzeniewski and not Aleksander Bardini who staged Forefathers’ Eve in 1955 in the Polish Theatre in Warsaw.
Downloads
Artikel-Details
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Keine Bearbeitungen 4.0 International.
URHEBERRECHTE
Der Herausgeber der „AnnalesUniversitatisPaedagogicaeCracoviensis. StudiaHistoricolitteraria” ist zur Nutzung und Verbreitung aller in der Zeitschriftveröffentlichten Materialien auf Grundlage eines nicht ausschließlichen, zeitlich unbeschränkten Lizenzvertrags befugt, der im Voraus unbefristet mit jedem/r Autor/in des jeweiligen Werks für die im betreffenden Vertrag vereinbarten Nutzungsbereiche abgeschlossen wird.
POLITIK DES OFFENEN ZUGRIFFS
Die „AnnalesUniversitatisPaedagogicaeCracoviensis. StudiaHistoricolitteraria” sind eine Fachzeitschrift mit freiem Zugriff, dessen voller Inhalt kostenlos für Nutzer und Einrichtungen auf Grundlage einer nicht ausschließlichenCreativeCommons-Lizenz (CC BY-NC-ND 4.0) verfügbar ist. Die Nutzer/innen können die Artikel in dieser Zeitschriftohne vorherige Zustimmung des Herausgebers oder des/r Autors/in lesen, herunterladen, Kopien anfertigen, verbreiten, drucken oder zu Volltexten verlinken, insofern die Quelle des Zugriffs und der/die Autor/inder jeweiligen Publikation angegeben wird. Dies ist mit der BOAI-Definition des offenen Zugriffs konform (http://www.soros.org/openaccess).
Literaturhinweise
Autor a inscenizator, rozmowa T. Kantora, B. Korzeniewskiego, K. Puzyny i A. Tarna, „Dialog” 1957, nr 11.
Bober J., Kłopoty z „Dziadami”, „Gazeta Krakowska” 1963, nr 147.
Czanerle M., Krakowska prowokacja, czyli „Dziady” Korzeniewskiego, „Teatr” 1963, nr 14.
Dąbrowski B., Na deskach świat oznaczających. 3: Erynie zrzucają maski, Kraków 1981.
Eustachiewicz L., „Dziady po raz trzeci”, „Kierunki” 1963, nr 33.
Fik M., Trzydzieści pięć sezonów. Teatry dramatyczne w Polsce w latach 1944–1979, Warszawa 1981.
Greń Z., „Ja, proch, będę z Panem gadał”. Nowe „Dziady” krakowskie, „Życie Literackie” 1963, nr 25.
Grodzicki A., „Dziady” krakowskie, „Życie Warszawy” 1963, nr 158.
Jaszcz [Szczepański J.A.], Reżyser zgrzeszył pychą, „Trybuna Ludu” 1963, nr 190.
Kalemba-Kasprzak E., Teatr w gazecie. Społeczne role recenzji teatralnej. Przełom październikowy 1955–1957, Wrocław 1991.
Kelera J., Od „Kartoteki” do „Pułapki”, [w:] T. Różewicz, Teatr, Kraków 1988, cz. 1.
Korzeniewski B., W obronie aniołów, „Pamiętnik Teatralny” 1956, z. 1.
Kosiński R., Listy z linii A–B, „Dziennik Polski” 1963, nr 135. Krakowska J., PRL. Przedstawienia, Warszawa 2016.
Kudliński T., Tydzień teatralny, „Dziennik Polski” 1963, nr 141.
Makaruk M., Krasiński nowocześniejszy od Sartre’a? O pierwszej powojennej inscenizacji „Nie-Boskiej komedii” w reż. Bohdana Korzeniewskiego z roku 1959 na tle dziejów scenicznych dramatu, [w:] Zygmunt Krasiński. Życie czy literatura?, red. A. Markuszewska, Toruń 2019.
Mamoń B., Wielkie narodowe zaduszki, „Tygodnik Powszechny” 1963, nr 25.
Marczak-Oborski S., Teatr polski w latach 1918–1965. Teatry dramatyczne, Warszawa 1985.
Mórawski K., Przewodnik historyczny po cmentarzach warszawskich, Warszawa 1989.
Napiontkowa M., Powojenne „czytanie” romantyków w teatrze: od „Grunwaldu” Kotlarczyka do „Nie-Boskiej komedii” Swinarskiego. Uwagi nie do końca uporządkowane, [w:] Tradycja romantyczna w teatrze polskim, red. D. Kosiński, Kraków 2007.
Napiontkowa M., Trzy dyskusje zaraz po wojnie, „Dialog” 1983, nr 6.
Napiontkowa M., Raszewska M., Bohdan Korzeniewski. Kronika życia i działalności (1905– 1992), „Pamiętnik Teatralny” 1994, z. 1–2.
Pronaszko A., Narada w Belwederze, „Dialog” 1981, nr 6.
Prussak M., Wielka przepaść, „Teatr” 2006, nr 7–8.
Przyboś J., Około „Dziadów”, [w:] tegoż, Czytając Mickiewicza, Warszawa 1998.
Sława i infamia, z B. Korzeniewskim rozmawia M. Szejnert, Kraków 1988, s. 129–130.
Startsava Y., Poza paradygmatem. Tropy romantyczne w polskim kinie początku lat 60. XX wieku, Warszawa 2016, archiwum prac dyplomowych Uniwersytetu Warszawskiego.
Szymanis E., Adam Mickiewicz – kreacja autolegendy, Wrocław 1992.
Terlecki T., Korespondencja teatralna 1955–1991, wybór i oprac. M. Kuraś, Warszawa 2016.
Timoszewicz J., Dziady w inscenizacji Leona Schillera. Partytura i jej wykonanie, Warszawa 1970.
Walczewski M., Mnogie muszą być ćwiczenia, „Pamiętnik Teatralny” 1994, z. 1–2.
Wojtczak M., Teatr na scenie polityki 1944–1969, Warszawa 2016.
Wosiek M., Historia tekstu scenicznego „Dziadów”, [w:] Pięć studiów z dziejów scenicznych dramatów Mickiewicza, red. T. Sivert, Wrocław 1968.
Zabierowski S., Joseph Conrad i „izmy”, [w:] tegoż, W kręgu Conrada, Katowice 2008.
Zabierowski S., „Lord Jim” Conrada w Polsce, [w:] tegoż, W kręgu Conrada, Katowice 2008.
Zbijewska K., „Dziady” po raz trzeci, „Dziennik Polski” 1963, nr 132.