„Sztuka dla sztuki” czy „sztuka dla narodu”? Działalność artystyczna, krytycznoliteracka oraz wydawnicza Iwana Trusza wobec wyzwań ukraińskiego życia społecznego w Galicji na przełomie XIX i XX wieku
Hauptsächlicher Artikelinhalt
Abstract
The article is an attempt at reconstructing the artistic and critical literary activity of a Ukrainian painter Iwan Trusz, who noticed a great need of the Ukrainian society to cultivate and develop national art. The Ukrainian artist also contributed to the development of Polish art of that period, as he was highly estimated among Polish intellectuals and took an active part in Polish and Ukrainian cultural enterprises that took place in Lviv at the turn of the 19th and 20th centuries. The experience which Trusz gained during his education in the Cracow Academy of Fine Arts, as well as his direct contact with distinguished Polish painters (e.g. Leon Wyczółkowski, Jan Stanisławski) evoked in the painter a great need to take care of the enrichment of contemporary Ukrainian art and to raise the awareness of Galician Ukrainians about the effect which art has on the formation of every nation. Looking at the activity of Trusz‑an artist or Trusz‑an art critic from the perspective of the 21st century, makes it possible to find the answers to some key questions: “Should national art be promoted?”, “How to educate society through art?” and “What is the role of an artist during the formation of an independent nation?”
Downloads
Artikel-Details
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Keine Bearbeitungen 4.0 International.
URHEBERRECHTE
Der Herausgeber der „AnnalesUniversitatisPaedagogicaeCracoviensis. StudiaHistoricolitteraria” ist zur Nutzung und Verbreitung aller in der Zeitschriftveröffentlichten Materialien auf Grundlage eines nicht ausschließlichen, zeitlich unbeschränkten Lizenzvertrags befugt, der im Voraus unbefristet mit jedem/r Autor/in des jeweiligen Werks für die im betreffenden Vertrag vereinbarten Nutzungsbereiche abgeschlossen wird.
POLITIK DES OFFENEN ZUGRIFFS
Die „AnnalesUniversitatisPaedagogicaeCracoviensis. StudiaHistoricolitteraria” sind eine Fachzeitschrift mit freiem Zugriff, dessen voller Inhalt kostenlos für Nutzer und Einrichtungen auf Grundlage einer nicht ausschließlichenCreativeCommons-Lizenz (CC BY-NC-ND 4.0) verfügbar ist. Die Nutzer/innen können die Artikel in dieser Zeitschriftohne vorherige Zustimmung des Herausgebers oder des/r Autors/in lesen, herunterladen, Kopien anfertigen, verbreiten, drucken oder zu Volltexten verlinken, insofern die Quelle des Zugriffs und der/die Autor/inder jeweiligen Publikation angegeben wird. Dies ist mit der BOAI-Definition des offenen Zugriffs konform (http://www.soros.org/openaccess).
Literaturhinweise
Alʹmanah ukraïnsʹkogo studentsʹkogo žittâ v Krakovì, Krakìv 1931.
Biriulow J., Secesja we Lwowie, przeł. J. Derwojed, Warszawa 1996.
Bołoz‑Antoniewicz J., Ze sztuki lwowskiej, „Życie i Sztuka. Pismo dodatkowe, ilustrowane [„Kraju”]” 1904, nr 48, s. 1–3.
Franko I., Malûnki Ìvana Truša, „Lìteraturno‑Naukovij Vìstnik” 1900, t. 9, č. 2, s. 59–63.
Glinianowicz K., Z cienia polskości. Ukraińska proza galicyjska przełomu XIX i XX wieku, Kraków 2015.
Gruševsʹkij M., Druga vistava obrazìv Ìv. Truša, „Lìteraturno‑Naukovij Vìstnik” 1901, t. 15, k. 7–9, s. 108–111.
Hundorova T., Proâvlennâ Slova. Diskusìâ rannʹogo ukraïnsʹkogo modernizmu, Kiïv 2009.
Ìvan Truš. Zbìrnik materìalìv naukovih konferencìj, prisvâčenih 100-rìččû vìd dnâ narodžennâ, red. M. Mozdyr, Lʹvìv 1972.
Korbič G., Zahìd, Pol’ŝa, Rosìâ v lìteraturno‑kritičnomu diskursì rann’ogo ukraïns’kogo modernìzmu: vibranì aspekti recepcìï, Poznań 2010.
Korniejenko A., Ukraiński modernizm, Kraków 1998.
Kozak R., Samìtna sosna samotnʹogo Truša, 19.01.2023, LokalnaHistoria, https://localhistory.org.ua/rubrics/painting/samitna-sosna-samotnogo-trusha/ [dostęp: 16.08.2023].
Lesisz E., Huculszczyzna – w kręgu mitów polskich na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa 2013.
Lewińska‑Gwóźdź B., Iwan Trusz: malarski pejzaż duszy, „Społeczeństwo Otwarte” 1994,nr 5 (11), s. 29–33.
Lewińska‑Gwóźdź B., Nie topografia, lecz stan duszy, czyli psychizacja pejzażu w twórczości Iwana Trusza (1869–1941), „Saeculum Christianum” 2022, t. 29, s. 255–266.
Maciejewska I., „Sny o potędze” isny o znużeniu (początki twórczości Leopolda Staffa),„Przegląd Humanistyczny” 1963, nr 2, s. 35–67.
Močulʹsʹkij Mihajlo, Ìvan Truš, „Artističnij Vìsnik. Mìsâčnik posvâčenij muzicì ì štucì” 1905, R. I, z. 5, s. 63.
Muzeum w kulturze pamięci na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Antologia wczes‑nych tekstów (1882–1917), t. 2, red. T.F. de Rosset, M.F. Woźniak, E. Bednarz Doiczmanowa, Toruń 2020.
Nanovsʹkij Â., Ìvan Truš, Kiïv 1967.
Pavličko S., Diskurs modernìzmu v ukraïnsʹkìj lìteraturì, Kiïv 1999.
Rejchan S., Sztuka polska w Londynie, „Tygodnik Ilustrowany” 1906, nr 27–52, s. 520–521.
Schroeder A., Z lwowskiego salonu, „Gazeta Lwowska” 1910, nr 52, s. 5.
Słoneczne akordy w palecie Iwana Trusza: prace ze zbiorów Muzeum Narodowego we Lwowie im. Andrzeja Szeptyckiego, oprac. O. Biła, red. tekstu w języku ukraińskim T. Rizun, przeł. na język polski I. Chomyn, Sopot 2011.
Truš I. [Ì.T.], Krakìvsʹka akademìâ štuk krasnih, „Lìteraturno‑Naukovij Vìstnik” 1903, t. 23, k. 8, s. 145.
Truš I., Potreba ukraïnsʹkogo muzeâ, „Artističnij Vìsnik. Mìsâčnik posvâčenij muzicì ì štucì” 1905, R. V, z. 6, s. 65–66.
Truš I., Proekt ukraïnsʹkogo teatru ì publìka, „Artističnij Vìsnik. Mìsâčnik posvâčenij muzicì ì štucì” 1905, R. I, z. 2–3, s. 14–15.
Trusz Iwan, [w:] E. Swieykowski, Pamiętnik Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie (1854–1904), Kraków 1905, s. 299.
Womela S., Z salonu sztuki,[w:] Programy i dyskusje lwowskiej krytyki literackiej (1896–1914). Antologia, wyb., wstęp i oprac. K. Sadkowska, Warszawa 2015, s. 121–130.
Zbierzchowski H., Iwan Trusz, [w:] tegoż, Impresje, Kraków 1902, s. 57–67.