Kilka uwag na temat literackich przedstawień bitwy chocimskiej 1673 roku
Artikel-Sidebar
Hauptsächlicher Artikelinhalt
Abstract
The author of the paper indicates several aspects which connect the texts describing the battle of Khotyn in 1673. Epical attempts at showing those events complied with the epical model known as ‘native heroicum’, which was popular on Polish lands in those days. According to this model, the primary rule of verismo was combined with attempts at making narration more attractive. Some of them have been described in this paper. Moreover, the author discussed the method of depicting Tatar-Turkish armies in the works, paying attention to their abundance. The exemplary material was derived, above all, from voluminous poems by Jan Ślizień, Mateusz Kuligowski, Samuel Leszczyński and Zbigniew Morsztyn.
Downloads
Artikel-Details
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Keine Bearbeitungen 4.0 International.
URHEBERRECHTE
Der Herausgeber der „AnnalesUniversitatisPaedagogicaeCracoviensis. StudiaHistoricolitteraria” ist zur Nutzung und Verbreitung aller in der Zeitschriftveröffentlichten Materialien auf Grundlage eines nicht ausschließlichen, zeitlich unbeschränkten Lizenzvertrags befugt, der im Voraus unbefristet mit jedem/r Autor/in des jeweiligen Werks für die im betreffenden Vertrag vereinbarten Nutzungsbereiche abgeschlossen wird.
POLITIK DES OFFENEN ZUGRIFFS
Die „AnnalesUniversitatisPaedagogicaeCracoviensis. StudiaHistoricolitteraria” sind eine Fachzeitschrift mit freiem Zugriff, dessen voller Inhalt kostenlos für Nutzer und Einrichtungen auf Grundlage einer nicht ausschließlichenCreativeCommons-Lizenz (CC BY-NC-ND 4.0) verfügbar ist. Die Nutzer/innen können die Artikel in dieser Zeitschriftohne vorherige Zustimmung des Herausgebers oder des/r Autors/in lesen, herunterladen, Kopien anfertigen, verbreiten, drucken oder zu Volltexten verlinken, insofern die Quelle des Zugriffs und der/die Autor/inder jeweiligen Publikation angegeben wird. Dies ist mit der BOAI-Definition des offenen Zugriffs konform (http://www.soros.org/openaccess).
Literaturhinweise
Borek P., Jan Sobieski w zwierciadle poetyckim Samuela Leszczyńskiego, [w:] tegoż, „Przyszłym czasom swej sławy gotować poprawce”. Studia o literaturze i piśmiennictwie wieków dawnych, Kraków 2015, s. 205–222.
Encyklopedia katolicka, t. XX, Lublin 2014.
Górska M., Wydarzenia związane z Janem III w polskich i obcych relacjach prasowych – bitwa pod Chocimiem (11 XI 1673), https://www.wilanowpalac.pl/wydarzenia_zwiazane_z_janem_iii_w_polskich _i_obcych_relacjach_prasowych_bitwa_pod_chocimiem_11_xi_1673.html (dostęp: 2.02.2020).
Kotarski E., Muza gdańska Janowi Sobieskiemu 1673–1696, Wrocław 1985, s. 8–14.
Kroczak J., Techniki narracyjne w „Haraczu krwią turecką Turkom wypłaconym” Stefana Jana Śliźnia, [w:] Różnorodność form narracji w literaturze dawnej, red. M. Rowińska‑Szczepaniak i J. Zagożdżon, Opole 2006, s. 45–54.
Krzywy R., Aristeja w epice historycznej Samuela Twardowskiego i Wacława Potockiego na tle dziejów konwencji, [w:] Różnorodność form narracji w literaturze dawnej, red. M. Rowińska‑Szczepaniak i J. Zagożdżon, Opole 2006, s. 31–44.
Krzywy R., Epos, [w:] Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. G. Gazda, wyd. 2, Warszawa 2012, s. 289–296.
Kuligowski M.I., Dzwięk Marsa walecznego z walnej ekspedycyjej chocimskiej i z otrzymanego w roku 1673 nad Turkami zwycięstwa, Wilno 1675.
Leszczyński R., Zwycięstwo niezwyciężonego narodu polskiego nad hardym Turczynem na polach chocimskich w r. 1673, [b.m.w., b.d.w.].
Leszczyński S., Classicum nieśmiertelnej sławy, oprac. P. Borek i R. Krzywy, Warszawa 2016.
Morsztyn Z., Sławna wiktoryja nad Turkami od wojsk koronnych i Wielkiego Księstwa Litewskiego pod Chocimem otrzymana w dzień świętego Marcina roku 1673, [w:] tegoż, Muza domowa, t. 2, oprac. i przedmową opatrzył J. Dürr‑Durski, Warszawa 1954, s. 107–133.
Nowak‑Dłużewski J., Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. Dwaj królowie rodacy, z rękopisu wyd., oprac. i posłowiem opatrzył S. Nieznanowski, Warszawa 1980.
Nowicka‑Struska A., „Dźwięk Marsa walecznego” Mateusza Kuligowskiego w kontekście utworów pochocimskich 1673 roku, „Senoji Lietuvos Literatūra” (Vilnius), t. 31: 2011, s. 83–104.
Orłowski D., Chocim 1673, Warszawa 2007.
Pajewski J., Buńczuk i koncerz. Z dziejów wojen polsko‑tureckich, Warszawa 1978.
Pelc J., Patriotyczny poemat ariańskiego wygnańca. Rzecz o „Sławnej Wiktoryi nad Turkami…” Zbigniewa Morsztyna, [w:] Kultura i literatura dawnej Polski. Studia, Warszawa 1968, s. 291–317.
Pieśń o szczęśliwym zwycięstwie z Turków w dzień świętego Marcina pod Chocimem Roku Pańskiego 1673 otrzymanym, [b.m.w., b.d.w.].
Ryba R., Między autopsją a konwencją. Kilka uwag o „Classicum nieśmiertelnej sławy” Samuela Leszczyńskiego, [w:] Sarmackie theatrum I. Wartości i słowa, red. R. Ocieczek przy współudziale B. Mazurkowej, Katowice 2001, s. 90–99.
Ryba R., Obraz kampanii chocimskiej z perspektywy litewskiego poety żołnierza. Stefan Jan Ślizień: „Haracz krwią turecką Turkom wypłacony”, „Śląskie Studia Polonistyczne” 2017, nr 2(10), s. 51–65.
Sikorski J., Problematyka walki z Turkami w polskiej literaturze wojskowej i politycznej XVI–XVII w., „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1984, t. 27, s. 147–156.
Ślizień S.J., Haracz krwią turecką Turkom wypłacony, Wilno 1674.
Śliziński J., Jan III Sobieski w literaturze narodów Europy, Warszawa 1979.
Wiśniewska H., Wartościowanie Turków w „Wojnie chocimskiej” Wacława Potockiego, „Przegląd Humanistyczny” 1997, nr 1, s. 45–62.
Zimorowic J.B., Pamiątka wojny tureckiej od Polaków w roku 1621 podniesionej, [w:] tegoż, Utwory młodzieńcze, oprac. R. Krzywy, Warszawa 2016.