O wpływie spuścizny Świętej Teresy z Ávili na piśmiennictwo i kulturę polskiego baroku
Artikel-Sidebar
Hauptsächlicher Artikelinhalt
Abstract
The subject of this article is to discuss the penetration of influences of Spanish mysticism, in particular, the works of Saint Teresa of Ávila, on the literature and culture of the Polish Baroque. The intercultural influence of Spanish mysticism on Polish artists is reflected in the translations of the writings of Saint Teresa of Ávila. The considerations focus on the influence of the mysticism of Saint Teresa on mystical autobiographies and anonymous poetry of Carmelite nuns from Krakow from the 17th and 18th centuries. The reflection also covers the centres of the veneration of the saint in Poland, in services and prayer books, and her popularisation through art. Mystical influences are also visible in the poetry of the 17th and 18th centuries, including poetry by Kasper Twardowski, Sebastian Grabowiecki, Stanisław Grochowski, Mikołaj Mieleszko, Zbigniew Morsztyn, Maciej Kazimierz Sarbiewski, Elżbieta Drużbacka, and Konstancja Benisławska. The Polish-Spanish ties situate the research issues undertaken in a comparative context, without which the studies on post-Tridentine spirituality would not have produced real achievements.
Downloads
Artikel-Details
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Keine Bearbeitungen 4.0 International.
URHEBERRECHTE
Der Herausgeber der „AnnalesUniversitatisPaedagogicaeCracoviensis. StudiaHistoricolitteraria” ist zur Nutzung und Verbreitung aller in der Zeitschriftveröffentlichten Materialien auf Grundlage eines nicht ausschließlichen, zeitlich unbeschränkten Lizenzvertrags befugt, der im Voraus unbefristet mit jedem/r Autor/in des jeweiligen Werks für die im betreffenden Vertrag vereinbarten Nutzungsbereiche abgeschlossen wird.
POLITIK DES OFFENEN ZUGRIFFS
Die „AnnalesUniversitatisPaedagogicaeCracoviensis. StudiaHistoricolitteraria” sind eine Fachzeitschrift mit freiem Zugriff, dessen voller Inhalt kostenlos für Nutzer und Einrichtungen auf Grundlage einer nicht ausschließlichenCreativeCommons-Lizenz (CC BY-NC-ND 4.0) verfügbar ist. Die Nutzer/innen können die Artikel in dieser Zeitschriftohne vorherige Zustimmung des Herausgebers oder des/r Autors/in lesen, herunterladen, Kopien anfertigen, verbreiten, drucken oder zu Volltexten verlinken, insofern die Quelle des Zugriffs und der/die Autor/inder jeweiligen Publikation angegeben wird. Dies ist mit der BOAI-Definition des offenen Zugriffs konform (http://www.soros.org/openaccess).
Literaturhinweise
Álvarez T., Wprowadzenie do nauki św. Teresy, przeł. E. Bielecki, Warszawa 1982.
Borkowska M. OSB, Panny siostry w świecie sarmackim, Warszawa 2002.
Borkowska M. OSB, Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII–XVIII wieku, Warszawa 1996.
Chiappini G., Figure e simboli nel linguaggio mistico di Teresa de Ávila. Le «Moradas del castillo interior», Genova 1987.
Ciesielska-Borkowska S., Mistycyzm hiszpański na gruncie polskim, Kraków 1939 (Rozprawy Wydziału Filologicznego PAU, t. 66, nr 1).
Czyż A., Poezja rękopisów karmelitańskich (Z dziejów polskiej literatury mistycznej), „Przegląd Powszechny” 1984, nr 11, s. 216–227.
Czyż A., Rojny i gwarny blask kultury. Literacka „varietas” i historyczne „multum” tekstów, Siedlce 2019.
Czyż A., Światło i słowo. Egzystencjalne czytanie tekstów dawnych, Warszawa 1995.
Eire C., The Life of Saint Teresa of Avila. A Biography, Oxford 2019.
Filek O. OCD, Nauka i nauczanie w zakonach karmelitańskich, [w:] Dzieje teologii katolickiej w Polsce, red. M. Rechowicz, t. 2: Od odrodzenia do oświecenia, cz. 2: Teologia neoscholastyczna i jej rozwój w akademiach i szkołach zakonnych, Lublin 1975, s. 367–390.
Gil H.C. OCD, Karmelitanki bose w Polsce, Kraków 2011.
Gil H.C. OCD, Kult św. Teresy od Jezusa w polskich ośrodkach karmelitańskich w. XVII do XIX, [w:] Otrzymałam ducha mądrości. Księga pamiątkowa z okazji ogłoszenia św. Teresy od Jezusa Doktorem Kościoła Powszechnego, red. O. Filek OCD, Kraków 1972, s. 347–378.
Gil H.C. OCD, Życie codzienne karmelitanek bosych w Polsce w XVII–XIX wieku, Kraków 1997.
Gogola J.W. OCD, Życie mistyczne Teresy od Jezusa Marchockiej karmelitanki bosej 1603–1652. Studium z duchowości karmelitańskiej, Kraków 1995.
Górski K., Od religijności do mistyki. Zarys dziejów życia wewnętrznego w Polsce, cz. 1: 966–1795, Lublin 1962.
Górski K., Studia i materiały z dziejów duchowości, Warszawa 1980.
Gryga S., Złoty wiek mistyki hiszpańskiej, t. 1: Wcześni pisarze XVI wieku, Kraków 1987.
Grześkowiak R., Gwioździk J., Nowicka-Struska A., Karmelitańskie adaptacje „Pia desideria”
Hermana Hugona z XVII i XVIII wieku, Warszawa 2020 (Lubelska Biblioteka Staropolska. Series Nova, t. 4).
Hanusiewicz M., Święte i zmysłowe w poezji religijnej polskiego baroku, Lublin 1998.
Hanusiewicz M., Wyobraźnia i erudycja w karmelitańskich pieśniach o Miłości Bożej, „Barok”, t. 5/1: 1998, nr 9, s. 191–201.
Kaczor-Scheitler K., Marianna Marchocka a św. Teresa z Avila, Poznań 2009.
Kaczor-Scheitler K., Mistycyzm hiszpański w piśmiennictwie polskich karmelitanek XVII i XVIII wieku, Łódź 2005.
Kaczor-Scheitler K., Recepcja pism św. Teresy z Avila w twórczości poetów świeckich XVII i XVIII wieku, [w:] W relacji przyjaźni. XVIII Dni Duchowości ze Świętą Teresą od Jezusa, 13–15 maja 2015, red. J.W. Gogola OCD, Kraków 2016, s. 225–263.
Kaczor-Scheitler K., Rękopiśmienne zbiory krakowskiej Biblioteki Karmelitanek Bosych, [w:] Problemy badawcze nauk humanistycznych, red. D. Kuźmina, Warszawa 2007 (Nauka – Dydaktyka – Praktyka, t. 100), s. 160–166.
Nieznanowski S., Barokowe kolędy polskie, [w:] Necessitas et ars. Studia staropolskie dedykowane Profesorowi Januszowi Pelcowi, red. B. Otwinowska, A. Nowicka-Jeżowa, J. Kowalczyk i A. Karpiński, t. 1, Warszawa 1993, s. 113–121.
Nieznanowski S., Przyczynek do dziejów folkloru zakonnego w XVII wieku, [w:] Z przeszłości. Secretum Psalterii, z rękopisów wyd. i oprac. H. Kowalewicz, Warszawa 1977, s. 151–174.
Nieznanowski S., Stan prac nad edycją kolęd polskich XVII–XVIII wieku, [w:] Z kolędą przez wieki. Kolędy w Polsce i w krajach słowiańskich, red. T. Budrewicz, S. Koziara i J. Okoń, Kraków – Tarnów 1996, s. 83–87.
Niklewiczówna K., Piśmiennictwo hiszpańskie w Polsce w okresie staropolskim, [w:] Literatura staropolska w kontekście europejskim (Związki i analogie). Materiały konferencji naukowej poświęconej zagadnieniom komparatystyki (27–29 X 1975), red. T. Michałowska i J. Ślaski, Wrocław 1977, s. 91–110.
Nowicka-Jeżowa A., Barok polski między Europą i Sarmacją, cz. 1: Profile i zarysy całości, Warszawa 2009–2011.
Nowicka-Jeżowa A., Drogi duchowe katolicyzmu polskiego na mapie potrydenckiej Europy – spojrzenie wstępne, [w:] Drogi duchowe katolicyzmu polskiego XVII wieku, red. A. Nowicka-Jeżowa, Warszawa 2016, s. 7–18.
Nowicka-Jeżowa A., Feniks w popiołach. Uwagi o kulturze religijnej drugiej połowy XVII wieku, [w:] Literatura i kultura polska po „potopie”, red. B. Otwinowska i J. Pelc, przy współudziale B. Falęckiej, Wrocław 1992 (Studia Staropolskie, t. 56), s. 121–137.
Nowicka-Jeżowa A., Pieśni czasu śmierci. Studium z historii duchowości XVI–XVIII wieku, Lublin 1992 (Zakład Badań nad Literaturą Religijną, t. 20).
Nowicka-Struska A., Duchowość i piśmiennictwo karmelitańskie w Polsce XVII i XVIII wieku, [w:] Drogi duchowe katolicyzmu polskiego XVII wieku, red. A. Nowicka-Jeżowa, Warszawa 2016, s. 344–393.
Popławska H., Kultura literacka karmelitanek bosych w Polsce (XVII–XVIII wiek), Gdańsk 2006.
Popławska H., „Zabawa wesoło-nabożna przyszłych obywatelów nieba”. Nad siedemnastowiecznymi sylwami karmelitanek bosych, [w:] Literatura polskiego baroku. W kręgu idei, red. A. Nowicka-Jeżowa, M. Hanusiewicz i A. Karpiński, Lublin 1995, s. 133–159.
Salinger M., Representations of Saint Teresa, „The Metropolitan Museum of Art Bulletin. New Series”, t. 8: 1949, nr 3 (listopad), s. 97–108.
Tommaso della Croce OCD, Święta Teresa i prądy duchowe jej czasów, przeł. z włoskiego A. Bodzenta OCD, [w:] Mater spiritualium. Studia nad doktryną św. Teresy od Jezusa, red. O. Filek OCD, Kraków 1974, s. 11–62.
Wanat B.J. OCD, Wybrane przykłady z ikonografii św. Teresy od Jezusa, „Itineria Spiritualia”, t. 4: 2011, s. 111–125.