O literackich losach opowieści o bitwie na Kosowym Polu i próbie przybliżenia jej polskim czytelnikom dziecięcym
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
This article is devoted to the Polish edition of a collection of Serbian folk songs, which was published in 1962 by the Polish publishing house Nasza Księgarnia under the title Bitwa na Kosowym Polu (The Battle of Kosovo). It is the first and only complete edition of the songs of the Kosovo cycle in Polish, translated for young readers by Zygmunt Stoberski, an outstanding translator and promoter of Serbian literature in Poland. The article is divided into several parts. In the first one, attention is focused on the battle itself, which took place in 1389, the folk songs commemorating this event and the importance of the Kosovo myth. In the second part, the focus is on the fascination with the Serbian Middle Ages in Serbian literature for children and youth. In the following parts, Polish‑Serbian literary contacts after World War II and the history of translations of texts for children, the translation and popularization activities of Zygmunt Stoberski, and the reception of Serbian folk song in Poland were reviewed. The main purpose of the article was to show how the translator and the publishing house Nasza Księgarnia adapted the Serbian epic to the perceptual abilities of young readers. It also shows how Bitwa na Kosowym Polu can be seen against the background of Polish historical prose for children, which was written in the 1950s and 1960s.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
POLITYKA PRAW AUTORSKICH
Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej, zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.
POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji niewyłącznej CreativeCommons (CC BY-NC-ND 4.0). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).
Bibliografia
Adamczykowa Z., Literatura „czwarta” – w kręgu zagadnień teoretycznych, [w:] Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980), red. K. Heska‑Kwaśniewicz, K. Tałuć, Katowice 2008, s. 13–43.
Baluch A., Od ludus do agora. Rozważania o książkach dla dzieci i młodzieży i o sposobach lektury, które wiodą od zabawy do poważnej rozmowy o literaturze, Kraków 2003.
Bazić J., Uloga kosovskog mita u oblikovanju nacionalnog identiteta, „Srpska politička misao” 2012, br. 4, s. 253–271.
Bitwa na Kosowym Polu, spolszczył i oprac. Z. Stoberski, il. A. Uniechowski, Warszawa 1962.
Cieślikowski J., Wielka zabawa, Wrocław 1985.
Czamańska I., Leśny J., Bitwa na Kosowym Polu 1389, Poznań 2015.
Ćirlić B., Literatura jugosłowiańska w Polsce Ludowej. Przegląd informacyjno‑bibliograficzny, „Księgarz” 1965, nr 4, s. 1–15.
Čolović I., Bałkany – terror kultury. Wybór esejów, przeł. M. Petryńska, Wołowiec 2014.
Dąbrowska‑Partyka M., Południowosłowiańskie awangardy wobec struktury narodowegomitu, [w:] tejże, Literatura pogranicza, pogranicza literatury, Kraków 2004, s. 167–177.
Deszczyński M.P., Wykluczenie Komunistycznej Partii Jugosławii z Biura Informacyjnego Patrii Komunistycznych i Robotniczych, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo‑Wschodniej” 1993, nr XXVIII, s. 109–133.
Encyklopedia wiedzy o książce, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971.
Frycie S., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1945–1970, t. 1: Proza, Warszawa 1978.
Georgijević K., Srpskohrvatska narodna pesma u poljskoj književnosti. Studija iz uporedne istorije slovenskih književnosti, Beograd 1936.
Hofman I., Jugosloveni na studijama u Poljskoj i Rezolucija Informbiroa 1948., „Arhiv” 2004, br. 1, s. 119–128.
Jakóbiec M., Wstęp, [w:] Jugosłowiańska epika ludowa, wyb. i oprac. M. Jakóbiec, przeł. C. Jastrzębiec‑Kozłowski, Wrocław 1948, s. I–LXVI.
Jakóbiec‑Semkowowa M., Kazimierz Brodziński i słowiańska pieśń ludowa, Wrocław 1975.
Jakóbiec‑Semkowowa M., O przekładach epiki południowosłowiańskiej w Polsce w dobie romantyzmu, „Slavica Wratislaviensia” 1978, t. XIV, s. 65–84.
Jakóbiec‑Semkowowa M., Roman Zmorski jako znawca i tłumacz ludowej poezji serbskiej, „Prace Literackie” 1965, nr 7, s. 61–87.
Jakóbjec‑Semkovova M., Šta su Poljaci pre sto godina znali o srpskoj književnosti?, [w:] Sto godina polonistike u Srbiji, red., odb. G. Jovanović, B. Mitrinović, M. Topić, M. Kostić‑Golubičić, P. Bunjak, Beograd 1996.
Kosovo. Srpske narodne pjesme o boju na Kosovu, epski raspored Stojana Novakovića i drugih, Zagreb 1906.
Kosowe Pole. 28 czerwca 1389 r., „Bitwy Świata” 2007, nr 12, s. 1–16.
Krzemińska W., Literatura dla dzieci i młodzieży. Zarys dziejów, Warszawa 1963.
Kupisiewcz C., Kupisiewcz M., Słownik pedagogiczny, Warszawa 2009.
Lazarica ili Boj na Kosovu. Narodna epopeja u 20 pesama, sastavio Sr.J. Stojković, Beograd 1903.
Leszczyński G., Książki pierwsze – książki ostatnie? Literatura dla dzieci i młodzieży wobec wyzwań nowoczesności, Warszawa 2012.
Lewicki R., Zagadnienia lingwistyki przekładu, Lublin 2017.
Lis‑Wielgosz I., „Zbiór ten nie zostanie bezużytecznym w księgarstwie ciężarem”, czyli „Narodowe pieśni serbskie” wybrane i przełożone przez Romana Zmorskiego, „Przekłady Literatur Słowiańskich” 2016, t. 7, cz. 1, s. 165–182.
Małczak L., Croatica. Literatura i kultura chorwacka w Polsce w latach 1944–1989, Katowice 2013.
Manasterska‑Wiącek E., O wyzwaniach, przed jakimi staje tłumacz literatury dla dzieci, „Między Oryginałem a Przekładem” 2021, nr 1 (51), s. 67–85.
Pacławski J., Kątny M., Literatura dla dzieci i młodzieży, Kielce 1995.
Papuzińska J., Literatura historyczna, [w:] Literatura dla dzieci i młodzieży w procesie wychowania, red. A. Przecławska, Warszawa 1978, s. 114–125.
Polovina N., Junaci srpske srednjovekovne prošlosti u romanima Slobodana Stanišića: identitet i ideologija, „Detinjstvo” 2018, br. 1, s. 55–63.
Polovina N., Srednjovekovne teme u srpskoj književnosti za decu: zaborav i sećanje kao instrumenti ideologije, „Kultura Słowiań. Rocznik Komisji Kultury Słowian PAU” 2022, t. XXVIII, s. 107–115.
Pytlos B., Gwadera M., Przemiany powieści historycznej dla młodzieży w latach 1945–1980, [w:] Literatura dla dzieci i młodzieży, t. 4, red. K. Heska‑Kwaśniewicz, K. Tałuć, Katowice 2014, s. 98–115.
Rekść M., Mity narodowe i ich rola w kreowaniu polityki na przykładzie państw byłej Jugosławii, Łódź 2013.
Sielska Z., Bitwa na Kosowym Polu jako mit kształtujący tożsamość serbską, [w:] Poetyki czasu, miejsca i pamięci, red. W. Olkusz, B. Szymczak‑Maciejczyk, Wrocław 2020, s. 191–207.
Skotnicka G., Barwy przeszłości. O powieściach historycznych dla dzieci i młodzieży 1939–1989, Gdańsk 2008.
Skrobiszewska H., Książki naszych dzieci, czyli o literaturze dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1971.
Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, red. B. Tylicka, G. Leszczyński, Wrocław–Warszawa–Kraków 2002.
Staniów B., Przekłady z literatur obcych w latach 1945–1989, [w:] Literatura dla dzieci i młodzieży (1945–1989), t. 3, red. K. Heska‑Kwaśniewicz, K. Tałuć, Katowice 2013, s. 149–165.
Stoberski Z., Posłowie, [w:] Bitwa na Kosowym Polu, spolszczył i oprac. Z. Stoberski, il. A. Uniechowski, Warszawa 1962, s. 135–140.
Surowiec K., Powieści historyczne dla dzieci i młodzieży w latach 1945–1980, Rzeszów 1987.
Waksmund R., Nie tylko Robinson, czyli o oświeceniowej literaturze dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1987.
Wincencjusz‑Patyna A., Stacja ilustracja. Polska ilustracja książkowa 1950–1980. Artystyczne kreacje i realizacje, Wrocław 2008.
Zabawa K., Literatura dla dzieci w kontekstach edukacyjnych, Kraków 2017.
Zabawa K., Rozpoczęta opowieść. Polska literatura dziecięca po 1989 roku wobec kultury współczesnej, Kraków 2013.
Zieliński B., Kosowo w serbskiej kulturze i tradycji (na szerszym tle problemu kosowskiego w świecie współczesnym), [w:] Język, literatura i kultura Słowian dawniej i dziś – III. Litteraria, red. B. Zieliński, Poznań 2001, s. 15–48.
Zieliński B., Serbska powieść historyczna. Studia nad źródłami, ideami i kierunkami rozwoju, Poznań 1998.