Pamięć o Holokauście w najnowszej prozie słowackiej (na przykładzie powieści Silvestra Lavríka "Niedzielne szachy z Tisą")

Main Article Content

Rafał Majerek
https://orcid.org/0000-0003-1333-3763

Abstrakt

The article presents the main problems connected with Silvester Lavrik’s historical novel Niedzielne szachy z Tisą. The book belongs to an important trend in contemporary Slovak literature, addressing the period of the clerofascist Slovak State during the Second World War. In the first part, selected cultural and historical‑literary contexts have been presented, e.g. the issue of reinterpreting the past in the circumstances of freedom after 1989, or the ways of discussing the problems of Holocaust in Slovak literature. The second, interpretive part, is devoted to the narrative strategies implemented in the novel, various attitudes of characters towards the activities preceding the Extermination, demythologizing the figure of the state leader, Josef Tisa, as well as the way of presenting conditions and circumstances which made the tragedy of Slovak Jews possible. It has been pointed out that submission to state authority and ideology led to losing the sense of individual responsibility and justified an active participation in violence acts or assuming the role of passive spectators. The novel’s engaging character and the potential to provoke reflection concerning the attitude of an individual towards contemporary problems and challenges has been regarded as a significant aspect of Lavrik’s novel as a work dedicated to the condition of the community and its value. 

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Majerek, R. (2023). Pamięć o Holokauście w najnowszej prozie słowackiej (na przykładzie powieści Silvestra Lavríka "Niedzielne szachy z Tisą"). Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis | Studia Historicolitteraria, 23, 349–362. https://doi.org/10.24917/20811853.23.21
Dział
Studia i rozprawy

Bibliografia

Barborík V., Minulosť v zrkadle prítomnosti: aktualizácia súčasnou prózou, Platforma pre literatúru a výskum, 2023, http://www.plav.sk/node/280 [dostęp: 13.04.2023].

Barborík V., Slovenská prozaická súčasnosť: 8 kníh, Platforma pre literatúru a výskum, 2018, http://www.plav.sk/node/123 [dostęp: 3.04.2023].

Bauman Z., Nowoczesność i Zagłada, przeł. T. Kunz, Kraków 2012.

Bauman Z., O nowoczesności TEJ Zagłady – raz jeszcze, „Kultura Współczesna” 1993, nr 2, s. 116–126.

Fašizmus náš slovenský, red. A. Hruboň, Bratislava 2021.

Handbook of Polish, Czech, and Slovak Holocaust Fiction. Works and Contexts, red. E.-M. Hiemer, J. Holý, A. Firlej, H. Nichtburgerová, Berlin – Boston 2021, https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110671056/html [dostęp: 10.03.2023].

Hilberg R., Sprawcy, ofiary, świadkowie. Zagłada Żydów 1933–1945, przeł. J. Giebułtowski, Warszawa 2007.

Hloušková L., Silvester Lavrík: Za román o Tisovi mi hrozili smrtí, 14.10.2017, https://www.novinky.cz/clanek/kultura‑silvester‑lavrik‑za‑roman‑o‑tisovi‑mi‑hrozili‑smrti-40048464 [dostęp: 10.04.2023].

Hruboň A., Mýtus a kult Jozefa Tisa, Bratislava 2022.

Jančovič I., Medzi historickým faktom a fikciou: interdiskurzívne konštruovanie fikčných svetov v súčasnej slovenskej próze s historickou tematikou, „World Literature Studies” 2021, no. 4, s. 5–15.

Janicka E., Obserwatorzy uczestniczący i inne kategorie. O nowy paradygmat opisu polskiego kontekstu Zagłady, [w:] Świadek: jak się staje, czym jest?, red. A. Dauksza, K. Koprowska, Warszawa 2019, s. 32–60.

Kamenec I., Po stopách tragédie, Bratislava 1991.

Kamenec I., Sedemdesiattisíc Židov. Holokaust na Slovensku, jeho reflexie v literatúre a spoločnosti, „OS. Fórum občianskej spoločnosti” 2005, nr 1/2, s. 15.

Kamenec I., Tragedia polityka, księdza, człowieka. Jozef Tiso (1887–1947), przeł. P. Godlewski, Warszawa 2001.

Keff B., Antysemityzm. Niezamknięta historia, Warszawa 2013.

Lavrík S., Nedeľné šachy s Tisom, Bratislava 2016.

Majerek R., Repetycje i przewartościowania. Zagadnienie tradycji narodowej w dyskursie słowackim po 1989 r., [w:] Słowiańskie kultury wobec problemów współczesności i przeszłości, red. H. Kowalska‑Stus, Kraków 2015, s. 153–165.

Mannová E., Minulosť ako supermarket? Spôsoby reprezentácie a aktualizácie dejín Slovenska, Bratislava 2019.

Mýty naše slovenské, red. E. Krekovič, E. Mannová, E. Krekovičová, Bratislava 2005.

Nádaskay V., Neuspokojiť sa s ilúziou, Platforma pre literatúru a výskum, 2017, http://www.plav.sk/node/78 [dostęp: 2.04.2023].

Nižňanský E. et al., Obraz nepriateľa v propagande počas II. svetovej vojny na Slovensku, Bratislava 2018.

Nižňanský E., Nacizmus, holokaust, slovenský štát, Bratislava 2010.

Passia R., Kánonický príbeh a jeho jazyky, „Knižná revue” 2023, nr 3, s. 18.

Riggan W., Pícaros, Madman, Naïfs, and Clowns. The Unreliable First‑Person Narrator, Norman 1981.

Salner P., Prežili Holokaust, Bratislava 1997.

Sendyka R., Od świadków do postronnych. Kategoria bystander i analiza podmiotów uwikłanych, [w:] Świadek: jak się staje, czym jest?, red. A. Dauksza, K. Koprowska, Warszawa 2019, s. 61–82.

Szabó M., Klérofašisti. Slovenskí kňazi a pokušenie radikálnej politiky (1935–1945), Bratislava 2019.

Szabó M., Vajanský antisemita, [w:] Svetozár Hurban Vajanský. Na rozhraní umenia a ideológie, red. I. Taranenková, Bratislava 2018, s. 93–113.

Zavacká K., Tlač, cenzura a propaganda na Slovensku od 6. októbra 1938 do konca vojny, [w:] Česko‑slovenská historická ročenka 2007, Brno 2007, s. 239–274.